Jak napisać książkę


Pisanie książki nie jest ani tak trudne, ani tak łatwe jak myślisz.

Jak napisać poradnikNie jest to nic tak trudnego, że wykraczałoby poza możliwości człowieka. Możesz więc całkiem poważnie pomyśleć o napisaniu własnej książki. Obecnie łatwo jest dotrzeć do wielu informacji, a narzędzia autora nie są jakieś specjalistyczne i drogie. Nie potrzebujesz zakładać firmy, utrzymywać własnego biura, zatrudniać innych ludzi itp. Nawet nie potrzebujesz dojeżdżać do bibliotek. Można łatwo dotrzeć do informacji, ciekawych wskazówek, jest skąd czerpać pomysły i nawet prosto jest poprosić kogoś o komentarz swojego dzieła, czy o udzielenie wskazówek.

Na pewno też pisanie książki nie jest czymś tak prostym, że zrobisz to bez żadnego wysiłku. Napisanie książki – dobrej i ciekawej – zazwyczaj poprzedzone jest nabyciem pewnej wiedzy, a także całym szeregiem prób i ćwiczeń. Szlifowaniem stylu, wyszukiwaniem pomysłów. Jeśli jednak są jakieś trudności i ograniczenia – to znajdują się one w Tobie. Jest to wiadomość i dobra i zła. Dobra, że MASZ wpływ na siebie i na swoje przekonania. Złą będzie jednak, jeśli nie będziesz zdecydowany popracować nad sobą, swoja motywacją.

Wierzę jednak, że skoro tu trafiłeś – chcesz napisać poradnik lub powieść i myślę, że ten artykuł wprowadzi Cię w to rzemiosło i wskaże różne aspekty pracy pisarza. Tak, żebyś mógł pokonać swoje ograniczenia, wziąć swoje życie w swoje ręce, zostać pisarzem i mieć ogromny regał z własnymi książkami! I żeby z każdą zapisaną kartką – pisarstwo stawało się dla Ciebie coraz łatwiejsze!

Tego Ci życzę.

Dlaczego chcesz napisać książkę?

Chcesz napisać książkę. Jest to Twoim marzeniem od wielu miesięcy lub nawet lat. Jednak tak do końca nie wiesz, jak się za to zabrać. Być może masz już jakieś próby za sobą, może masz spisane różne fragmenty, lub nawet „całą szufladę” ciekawych zapisków, ale brakuje im spójności. A może w Twojej głowie jest super pomysł na książkę, tylko potrzebujesz inspiracji i wskazówek – „co z tym dalej”. Od czego zacząć? Co jest ważne? Czego się trzymać?

Szukasz informacji na różnych forach dla pisarzy, wskazówek i inspiracji w innych książkach... Może jednak warto zadać sobie na początek pytanie: dlaczego chcę napisać książkę? Czemu to jest dla mnie ważne?

Odpowiadając sobie na to pytanie – zapewniasz sobie motywację na cały czas pisania książki. Dlaczego więc chcesz napisać książkę? Co Cię do tego popycha? Może chcesz być znany, sławny? Może potrzebujesz być postrzegany jako ekspert w jakiejś dziedzinie? Może chcesz, by był to Twój sposób na życie? Chcesz w ten sposób pracować? Może marzysz o tym, by mieszkać w najodleglejszym zakątku świata i pisać, pisać... Nie wiązać się z żadną firmą, nie mieć szefa, ale codziennie pisać... Siadać na pniu drzewa z laptopem i pisać...

Może pociąga Cię życie pisarza od dawna i chcesz się w tym kierunku rozwijać? Czujesz, że to dałoby Ci satysfakcję. A może po prostu musisz pisać, bo jest w Tobie jakaś cząstka artysty i potrzebujesz w ten sposób wyrazić sam siebie? Być może chcesz zostawić coś światu i „zbudować pomnik trwalszy niż ze spiżu”? :-) Jest to tak naprawdę bardzo podświadome dążenie każdego człowieka i w różny sposób to realizujemy. Może dla Ciebie właśnie jest to pisarstwo? Wprost wyobrażasz sobie, że na półce wśród wielu książek – stoi właśnie ta Twoja... A może tak zwyczajnie chcesz się na razie tylko sprawdzić.

Każdy powód jest dobry, jeśli tylko jest Twoim powodem. Zapisz go sobie i powieś w widocznym miejscu. Podczas tworzenia swojej książki będziesz na pewno przechodził przez różne momenty zniechęcenia. Warto mieć z góry kilka sposobów na radzenie sobie z tego typu trudnościami. Odpowiedź na pytanie: „po co i dlaczego piszę?” może stanowić jeden ze sposobów na motywowanie się do działania.

Pomyśl i wyszukaj sobie swoje własne skuteczne „powody – motywatory”, które będą stale utrzymywać Twoją chęć pisania na najwyższym poziomie. Możesz stworzyć sobie system nagród i po napisaniu jakiegoś fragmentu – robisz coś dla siebie, w jakiś sposób się nagradzasz.

Gdy już wiesz, co Cię motywuje do pisania książki – pora na przygotowania.

RADA Miej powód!

Pisanie książki - KONCEPCJA

Jeśli chcesz napisać książkę – na pewno wiesz tak ogólnie co to miałoby być za dzieło. Czy to będzie beletrystyka, czy poradnik? Opowieść, bajka, kryminał, dramat? Jednak niezależnie od gatunku i formy – musisz mieć jakąś koncepcję.

Koncepcja książki to ciekawe ujęcie tematu, „coś”, co wyróżnia daną pozycję od innych. Publikacji o sukcesie, motywacji, wytrwałości – są całe masy. Natomiast Twoje dzieło ma się wyróżniać. Nie znaczy, że nie możesz pisać książki w temacie, który na rynku już istnieje – jednak ważne, by pisać tak, aby Twój utwór wyróżniał się od innych.

Posłużę się przykładami:

To dla mnie są pomysłowe ujęcia i są one konsekwentnie w tych książkach utrzymane.

Czytając taką publikację – widać jej sens, konsekwencję i każdy rozdział – nawiązuje do przemyślanej koncepcji.

To tak, jakby autor – zanim zacznie pisać – wymyślił sobie koncepcję np. „napiszę książkę dla osób szydełkujących, ale w taki sposób, że w każdym rozdziale pokażę jak wykonać jeden element, a w ostatnim rozdziale powiem jak te elementy połączyć i wyjdzie… kapa na łóżko”.

Nie pisze więc kolejnej książki, która na początku ma „kurs szydełkowania”, a później parę wzorów jak coś zrobić na szydełku. Takich publikacji jest cała masa. Napisz książkę o koncepcji „jak zrobić szydełkiem kapę na łóżko, nawet jeśli nigdy wcześniej nie miałeś w ręce szydełka”.

Po prostu autor pisząc książkę z dobrze obmyśloną koncepcją od początku zakłada:

  • do kogo kieruje książkę
  • jak ciekawie i nietypowo rozplanować treści merytoryczne

I pisząc – pamięta o tym niemal przy każdym zdaniu – wówczas wyjdzie książka spójna kompozycyjnie, z przemyślaną koncepcją (szkieletem książki) i da się ją później łatwo komunikować (przedstawić) odbiorcy.

A książkę spójną, z jasną i czytelną koncepcją – da się lepiej wyróżnić, wypromować. I przede wszystkim – przyjemniej się ją czyta!

Ta sama rada dotyczy beletrystyki. Każdy wątek, każda postać – pojawia się w ściśle określonym celu, który autor na początku przemyślał i wplótł w fabułę.

Mając już przemyślaną koncepcję książki – trzeba ją zapisać. W ten sposób powstaje konspekt twojej pracy.

RADA Wymyśl koncepcję swojej książki i się jej trzymaj!

KONSPEKT

Konspekt jest bardzo ważnym elementem. W szkole na języku polskim zazwyczaj pani wymagała planu pracy. Być może właśnie dlatego nie lubimy robić sobie konspektu?

Jednak jeśli o mnie chodzi – taki plan pracy „w moim wydaniu” wygląda nieco inaczej niż uczyli mnie w szkole. Ze szkoły pamiętam, że plan miał być niezmieniany i trzeba było się go trzymać. Z mojej obecnej praktyki jednak wynika, że plan pracy modyfikuje się często w trakcie pisania. Jednak nie potrafiłabym zacząć pisać bez planu. To pewien szkielet, którego się trzymam, ewentualnie modyfikując w trakcie niektóre elementy.

Często więc się zdarza, że zapisuję sobie kilka punktów, które zamierzam rozwinąć, ale pisząc widzę, że np. połączenie razem dwóch punktów jest lepszym rozwiązaniem, z kolei w innym miejscu dodałam coś, bo pisząc nasunęły mi się jeszcze jakieś pomysły.

Jeśli potrafisz napisać plan pracy, którego będziesz się ściśle trzymać – w porządku. Rób tak. Gdy jednak widzisz, że plan pracy w trakcie Twojego pisania potrzebuje pewnych modyfikacji – zmieniaj go. Ale gorąco zachęcam – rób sobie plan i trzymaj się go w mniejszym lub większym stopniu.

Twój konspekt – trzyma Cię w pewnych ryzach. Utrzymuje kierunek książki (czyli pozwala Ci się trzymać wymyślonej koncepcji). To jest jak szablon, na który nanosisz kolory i dorysowujesz poszczególne elementy. Plan pracy jest jak kręgosłup, na którym oprzesz całe swoje dzieło. Niech będzie czymś mocnym i stabilnym. Ale niech ma zdolność poruszania się. :-)

Dobrym sposobem pisania książki jest stworzenie mapy myśli dla swojej książki. O tym pomyśle przeczytałam w „Mistrzologii” i przyznam, że spodobał mi się. Wprawdzie tam autor poleca mapę myśli, którą robi jakiś program, ale w ogóle rozrysowanie sobie całej koncepcji i planu pracy jest świetnym pomysłem i gorąco zachęcam do tego typu eksperymentu.

RADA Miej konspekt!

ZACZYNAMY, czyli pisz, pisz, pisz!

Masz już koncepcję, masz konspekt – pora zacząć pisać. Nie podam Ci tu wskazówek jak powinien brzmieć pierwszy akapit. Nie powiem Ci jak budować intrygującą akcję. Nie wskażę jak napisać super poradnik. Ale najważniejsza wskazówka, jaką mogę Ci udzielić brzmi: pisz. Jeśli chcesz być pisarzem, jeśli chcesz napisać książkę (książki) – musisz pisać.

Pisz codziennie, w każdej wolnej chwili. Jeśli tworząc jedno dzieło zechcesz napisać coś zupełnie innego – nie ograniczaj się, tylko pisz. Jeśli jesteś w trakcie pisania jednej książkę – nikt nie powiedział, że w międzyczasie nie mogą powstawać inne formy: opowiadania, listy, wpisy w pamiętniku itp. :-)

Nie przejmuj się też, że coś Ci nie wychodzi tak, jak chcesz. Po prostu pisz!

Nie zajmuj się korektą, nie nanoś żadnych poprawek. Pisz, bo to jest najlepsze ćwiczenie. Traktuj pisanie jako niezbędną wprawkę. Jeśli napiszesz coś, co nie będzie stanowiło treści tej książki nad którą właśnie pracujesz – nie przejmuj się. To później przesuniesz w inne miejsce, albo usuniesz. A może ten fragment będzie idealny do innej Twojej książki? W każdym razie nawet jeśli usuniesz – nie traktuje tego jako stratę czasu lecz ćwiczenie, które przybliży Cię do upragnionego celu – napisania super książki, stania się sławnym autorem!

W pisaniu – podobnie jak w innych czynnościach – najważniejsza jest regularność. W każdym więc dniu – napisz coś. Chociaż jedną stronę. Dzień bez pisania to dzień stracony, jeśli Twoim marzeniem jest napisać książkę.

Kolega, który wydał już kilka publikacji mówił mi, że on pisze kilka książek naraz. Jeśli dziś nie ma ochoty na jedną – ma zaczętą drugą, o innej tematyce. Może i dla Ciebie jest to jakaś podpowiedź? Jeśli w danym dniu nie masz ochoty na książkę X i miałbyś nie napisać nic, to miej zaczęte 2-3 książki i codziennie w którejś coś napisz.

Zapamiętaj więc tą krótką i praktyczną radę:

RADA Pisz regularnie.

TWÓJ WARSZTAT PRACY

Miejsce pracy

Czy ważne jest to, gdzie i kiedy piszesz? Co widzisz wokół siebie? W jakiej porze dnia/nocy piszesz? Myślę, że to jest ważne. Właściwe miejsce – wzmacnia motywację i zachęca do pracy. Stwórz więc sobie takie miejsce (miejsca?), gdzie czujesz się dobrze, gdzie jest porządek i spokój. Możesz mieć kilka takich miejsc. Ja mam kilka. Jednym jest moje własne biurko, drugim taras, a trzecim – ładna łąka opodal, gdzie sobie chodzę z zeszytem lub laptopem i robię jakieś notatki lub powstają tam czasem całe rozdziały. W tych miejscach dobrze się czuję i tam powstaje wiele moich prac, artykułów, pomysłów, opisów, listów itp.

Zadbaj więc o przyjemne miejsce pracy.

Zeszyt czy komputer?

Może też zastanawiasz się, czy lepiej pisać w zeszycie, czy na komputerze? To zależy od Ciebie i Twoich preferencji. Ja często zaczynam pisanie w zeszycie. Rozrysowuję sobie plan książki, zapisuje punkty, które chcę rozwinąć, obmyślam całą koncepcję – to mój sposób na przygotowanie. W zeszycie też z reguły zapisuję różne pomysły, robię notatki, często traktuję te zapiski jako „brudnopis”. I bardzo ważne – zawsze mam ze sobą jakiś zeszyt.

Zdarzało się nie raz, że na spacerze, w kawiarni, na jakimś spotkaniu – zapisałam coś, co mi przyszło do głowy. To mogło być jakieś fajne zdanie, ciekawa myśl, wniosek, jaki mi się nasunął w trakcie rozmowy z kimś. W zeszytach robię też notatki z czytanych książek. Z takich zapisków powstać mogą bardzo ciekawe prace. Często też mam ze sobą dyktafon. I w przypadku ciekawej rozmowy – włączam. To wszystko stanowi materiał do ewentualnej książki.

Później przepisuję swoje „zeszytowe zapiski” na komputerze, z reguły modyfikuję i dopisuję. Ale ciągle to jest jeszcze „brudnopis”. Na tym etapie najlepiej jest nie robić żadnej korekty i nie zajmować się formatowaniem tekstu.

Pomoce i narzędzia

Myślę, że pisarz powinien mieć kilka podstawowych narzędzi:

  • Zeszyt i długopis – to niezbędne minimum. Gdy masz tylko zeszyt i długopis (pióro, ołówek) – tak naprawdę masz wystarczające narzędzia do napisania książki. Miej to zawsze pod ręką. Idziesz na spacer, na przyjęcie, do knajpki – weź ze sobą zeszyt i długopis. Może tam wpadnie Ci do głowy jakiś pomysł, ciekawy wniosek? Bądź gotowy do zapisania tego!
  • Komputer – nawet jeśli wygodniej Ci najpierw pisać w zeszycie – prędzej czy później konieczne będzie przepisanie Twojego dzieła. Komputer więc jest też bardzo wskazanym narzędziem.
  • Słowniki – bardzo się przydają. Szczególnie Słownik Wyrazów Bliskoznacznych, Słownik Języka Polskiego i Ortograficzny. Jeśli wolisz wersje książkowe – to polecam zakupienie, ale warto wiedzieć, że w internecie są dostępne za darmo. :-)
  • Dyktafon – warto mieć. Dzisiejsze cyfrowe dyktafony, czy telefony z opcją dyktafonu – zupełnie wystarczą do nagrania ciekawych pomysłów, rozmów, przemyśleń.

Oprócz tego potrzebujesz: otwartego umysłu, zdeterminowania, kontaktu z ludźmi, kontaktu z przyrodą, dostępu do informacji.

RADA Zadbaj o swoje miejsce pracy, ale też bądź gotowy pisać w różnych nietypowych okolicznościach.

PISARSTWO – STYL ŻYCIA

Pisanie to styl życia. I powinieneś zwrócić szczególną uwagę na swój rozwój. Musisz też poznać siebie – co Cię motywuje do pisania, a co zniechęca.

Rozwój i rozrywka

Mówi się, że aby napisać jedną książkę, trzeba przeczytać sto. Może to i prawda. Nie wchodząc w szczegóły – myślę, że:

  • książek nie piszą ludzie, którzy nie lubią czytać
  • ci, którzy napisali jakąkolwiek książkę – raczej przeczytali bardzo dużo...

Czytanie książek na pewno wzbogaca język i szlifuje styl autora. Wydaje się więc, że czytanie książek przyczynia się do rozwoju autora.

Na pewno też rozrywki kulturalne kino, teatr, film, jakieś wieczorki autorskie, spotkania ze znanymi ludźmi – warto sobie „zafundować”.

Jednak powinieneś też dbać o swoje zdrowie. Pisząc książki – z zasady dużo się siedzi, czyta. Warto zadbać o swoje oczy, kręgosłup i odżywianie. Nie bazuj na kawie, czytaniu i pisaniu. Chodź na spacery, biegaj, odżywiaj się zdrowo, nie przesadzaj z ilością godzin spędzanych na czytaniu i pisaniu.

Prowadź ciekawe życie. Nie zamykaj się w swoim pokoju z kubkiem kawy i komputerem.

Zapraszaj przyjaciół, inicjuj ciekawe tematy rozmów, organizuj nietypowe spotkania ze znajomymi, wyjeżdżaj w fajne miejsca. To jest jednocześnie rozrywką, jak i inspiracją. Z takich wypadów, rozmów z przyjaciółmi – wydobywaj to, co najlepsze i twórz swoje dzieła, postaci, tła swych opowieści.

Jak się motywować?

Zapewniając sobie rozrywkę i ciekawe życie – możesz się zarówno super bawić jak i cały czas motywować do pisania.

Wracaj też do odpowiedzi na pytanie: dlaczego chcesz napisać książkę? Po co?

Miej fajne miejsca pracy i pisz regularnie.

Poznaj siebie i dowiedz się, co Cię motywuje.

Może się tak zdarzyć, że będą okresy, gdy bardzo demotywujące dla Ciebie będzie np. pójście do teatru, albo przeczytanie jakiejś książki. Na przykład piszesz swoją własną powieść, masz wszystko elegancko przemyślane, całkiem nieźle radzisz sobie językowo i zaczniesz czytać Kinga, Sienkiewicza, Ludluma, Hemingwaya, Rivers... i stracisz zapał do pisania własnej książki. Bo twoja wyda Ci się zupełnie inna, możesz myśleć, że Twój styl nie dorównuje tym autorom.

Jeśli coś takiego u siebie zaobserwujesz – być może na czas pisania własnej książki korzystniejsze będzie dla Ciebie zrezygnowanie z czytania? Ale może być wręcz przeciwnie – możesz mieć takich pisarzy, którzy właśnie będą na Ciebie działać inspirująco. Wtedy z kolei warto czytać ich dzieła. Uważaj jedynie, by nie kopiować ich stylu, ale mieć swój własny.

Warto więc znać siebie i wiedzieć co jak na Ciebie wpływa.

RADA Miej ciekawe życie!

WSKAZÓWKI NA KONIEC

Masz koncepcję, plan swojego dzieła, konieczne narzędzia (w wersji minimalnej – zeszyt i coś do pisania) – to mam pytanie: czy już piszesz? Nie czekaj dłużej! Pisz!

Tylko nie zakładaj sobie, że jednego dnia napiszesz całą książkę... Albo, że codziennie będziesz pisać 100 stron! Ale spokojnie możesz sobie ustalić, że każdego dnia piszesz 2-5 stron. Jeśli pisałbyś 2 strony dziennie, to w ciągu roku zapiszesz ponad 700 stron! A to są 2-3 dość konkretne książki!

Całkiem nieźle, prawda?

Jeśli napisanie książki wydaje Ci się czymś nieosiągalnym – pisz kilkustronicowe artykuły. Traktuj je jako wprawki do swojego większego dzieła.

Starałam się przedstawić tutaj zagadnienia, na które napotkasz się zaraz na początku swojej pisarskiej kariery. Jest ich na pewno więcej. Nie poruszyłam tu np. w ogóle kwestii jak wydać książkę, jak promować siebie i swoje dzieło, nie podjęłam tematu wypracowywania różnych strategii pisania, nie wspomniałam nic o prawie autorskim... Te porady chcę ująć w specjalnym raporcie skierowanym dla przyszłych pisarzy.

Tutaj skupiłam się na tych najbardziej podstawowych zagadnieniach.

Najważniejszą rzeczą, jaką chciałabym Ci przekazać jest:
napisanie książki nie jest czymś nierealnym i nie wierz w to, że trzeba mieć jakieś specjalne talenty!

Owszem, nie każdy może zostać pisarzem. Znam wiele osób inteligentnych, mądrych, oczytanych, które jednak nigdy nie chciałyby zajmować się pisaniem. Nigdy w ogóle nie pojawiło się w nich takie marzenie...

Jeśli jednak Ty masz w sobie takie pragnienie – to pisarstwo jest dla Ciebie. Nawet najbardziej utalentowani pisarze, zanim stworzyli swoje największe dzieła – napisali wiele innych „wprawek”, ćwicząc w ten sposób swój warsztat. Jeśli więc marzysz o napisaniu książki – bardzo możliwe, że ten talent już dawno gdzieś w Tobie jest i wystarczy, że go w sobie będziesz rozwijać.

Do dzieła!

Anna Grabka


Jakiej jeszcze wiedzy potrzebujesz, by zacząć pisać własną książkę?